RUS EL SANATLARI

         Rus el sanatları Rusya’nın ulusal karakteri, tarihi, güzellikleri ve mutlu yaşama dair idealleri hakkında pek çok şey anlatır. El sanatlarının büyük bir kısmı çok eski zamanlara aittir, kökleri köy zanaatlarına dayanır. Bu yetenek, Rus halkına, gerekli araçları ve konuları cömertçe sunan doğanın bir armağanıdır. Ormanlık alanlarda tornacılık, ağaç ve akağaç kabuğu oymacılığı gelişmiştir. Kil yataklarının bulunduğu yerlerde çinicilik sanatı doğmuştur. Rusya’nın Avrupa yakasının keten yetişen kuzey bölgelerinde dantel örme sanatı ortaya çıkmıştır. Ural’da, maden yatakları ve değerli taşlar bulunur. Ural ayrıca dökme demir, silah süsleme ve taş şekillendirilerek yapılan süs eşyalarıyla tanınır.

         Ağaç ve deri oymacılığı, dantel örme, kumaş işleme, ağaç ve metal süsleme, seramik, basma kumaş, deri ve kürk mamulleri ve daha onlarca tür el sanatı mevcuttur fakat dünyada bunlardan sadece Matriyoşka, Hohloma resimleri, Pavlovski Posad şalları, Gjel seramiği, Paleh minyatürleri, Jostovo tepsileri, Vologda dantelleri, Dımkov oyuncakları, Gorodets süslemeleri, Kaslin dökme demir mamulleri gibi sadece birkaçı tanınmıştır.

         Dünya çapında en çok tanınan hediyelik eşya Matriyoşka’dır. Henüz çok genç sayılır, ne de olsa 100 küsur yaşındadır. Matriyoşka, Japonların Budist düşünür Fukurumu’ya ithafen yaptıkları tahta bebekten esinlenerek ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkmasından sadece birkaç yıl sonra Paris Dünya Sergisi’nde sergilenerek ödül kazanmış ve bütün dünyaca tanınmıştır. Yine Paris’te Kaslin dökme demir eşyaları büyük takdir toplamıştır. Kaslin dökme demir sigara tabakasına, müş bir sigara tabakasıyla aynı değer biçilmiştir.      

         Hohloma, ağaç üzerine sarı, kırmızı ve siyah renk boyalarla yapılan işlemelerdir. Kökleri çok öncelere, XVII. yy.a dayanır. O zamandan beri yapılış şekli bakımından fazla bir değişikliğe uğramamıştır.

         Paleh minyatürlerinin temeli eski zamanlardaki ikona yapımına dayanır. “Savaşçı Ateizm” döneminde; yani 20’li yıllarda, el sanatları yok olmadı, sadece nitelik değiştirdi. Eskiden ikona yapan ustalar, cevahir kutusu, broş ve sigara kutularını resimlerle süslerken eski usullerini bozmadılar fakat resimlerin içeriğine Sovyet yaşamından görüntüler, halk masallarını tasvir eden resimler, tarihi ve edebi konular gibi yeni öğeler eklediler. Zarif yazıların traktörler, köylü kadınlar ve kızıl bayraklar gibi yöresel öğelerle sağladığı uyum muhteşemdi.

         XIX. yy.ın yarısında ortaya çıkan Gorodets süslemeleri, halkın yaşadığı “güzel hayatı” gözler önüne seriyordu. Çiçekler ve hayvanların dışında şenlikleri, çay sohbetlerini, bayramları vb. de tasvir etmek Gorodets ustalarının hoşuna gidiyordu. Burada tasvir edilen olayların kahramanları, müreffeh bir hayat yaşayan şık giyimli, zengin ve neşeli köylüler, şehir halkı ve tüccarlardı.

         Günümüzde Rus vatandaşları el sanatı ürünlerini çok seviyor ve değer veriyor. Neredeyse her evde bir Kaslin heykelciği ya da Gorodets ekmek tahtası, Hohloma tahta kaşığı görmek mümkündür. Çocukların oyuncakları arasında mutlaka bir Matriyoşka ve resim işlemeli piramit bulunur. Bazen, Gjel, Hohloma ya da Dımkov oyuncaklarından oluşan koleksiyonlara da rastlanır.

         Rus el sanatlarına ait eserler bütün turizm merkezlerinde satılmaktadır. Rusya’dan hediyelik bir eşya almadan ayrılmak imkânsızdır. Gösterişli çiçeklere, zarif süslemelere, ince işli dantellere, şirin ve eğlendirici oyuncaklara baktıkça bu muazzam ülkeyi ve onun iyi yürekli, cömert ve becerikli halkını hatırlayacaksınız.

---